TÌm hiểu chung
Giãn tĩnh mạch thực quản là bệnh gì?
Giãn tĩnh mạch thực quản là tình trạng các tĩnh mạch ở thực quản bị giãn ra. Tình trạng này thường xảy ra ở những người có bệnh gan nghiêm trọng. Giãn tĩnh mạch thực quản phát triển khi lưu lượng máu bình thường đến gan bị chặn bởi một cục máu đông hoặc sẹo trong gan. Để vượt qua tắc nghẽn, máu chảy vào các mạch máu nhỏ hơn vốn không được thiết kế để lưu thông khối lượng máu lớn như vậy. Các mạch máu có thể bị rò rỉ hoặc thậm chí bị vỡ, gây chảy máu và đe dọa tính mạng. Một khi bạn đã chảy máu, nguy cơ chảy máu lần sau sẽ tăng đáng kể. Nếu bị mất quá nhiều máu, bạn có thể bị sốc và có nguy cơ tử vong.
Một số loại thuốc và các thủ thuật y khoa có thể giúp ngăn ngừa và cầm máu giãn tĩnh mạch thực quản.
Triệu chừng thường gặp
Những triệu chứng và dấu hiệu của bệnh giãn tĩnh mạch thực quản là gì?
Giãn tĩnh mạch thực quản thường không gây ra các dấu hiệu và triệu chứng, trừ khi có chảy máu. Các dấu hiệu và triệu chứng của chảy máu do vỡ giãn tĩnh mạch thực quản bao gồm:
- Nôn và có một lượng máu đáng kể trong chất nôn
- Phân đen như hắc ín
- Choáng váng
- Mất ý thức (trong trường hợp nặng)
- Các triệu chứng của bệnh gan mạn tính như vàng da, vàng mắt, dễ chảy máu hay bầm tím, báng bụng (cổ trướng).
Bạn có thể gặp các triệu chứng khác không được đề cập. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về các dấu hiệu bệnh, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ.
Khi nào bạn cần phải gặp bác sĩ?
Nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu hoặc triệu chứng nêu trên hoặc có bất kỳ câu hỏi nào, xin vui lòng tham khảo ý kiến bác sĩ. Cơ địa mỗi người là khác nhau. Vì vậy, hãy hỏi ý kiến bác sĩ để lựa chọn được phương án thích hợp nhất.
Nguyên nhân gây bệnh
Nguyên nhân nào gây ra bệnh giãn tĩnh mạch thực quản?
Nguyên nhân thường gặp nhất của giãn tĩnh mạch thực quản là xơ gan. Xơ làm ngăn cản dòng chảy của máu trong tĩnh mạch cửa, đây là tĩnh mạch chính dẫn máu từ dạ dày và ruột về gan, điều này tăng áp lực trong tĩnh mạch cửa và các tĩnh mạch khác gần đó và được gọi là tăng áp tĩnh mạch cửa. Kết quả là máu cần phải tìm kiếm các con đường khác thông qua các tĩnh mạch nhỏ hơn, chẳng hạn như những tĩnh mạch ở phần dưới của thực quản. Những tĩnh mạch có vách mỏng chịu áp lực cao nên phình ra, đôi khi vỡ và gây chảy máu.
Nguyên nhân gây giãn tĩnh mạch thực quản bao gồm:
- Xơ gan nặng. Một số bệnh gan bao gồm viêm gan, bệnh gan do rượu, bệnh gan nhiễm mỡ và xơ gan ứ mật.
- Cục máu đông (huyết khối). Một cục máu đông trong tĩnh mạch cửa hoặc tĩnh mạch đổ vào tĩnh mạch cửa (tĩnh mạch lách) có thể gây giãn tĩnh mạch thực quản.
- Nhiễm ký sinh trùng. Sán máng là một bệnh nhiễm ký sinh trùng được tìm thấy ở một số vùng tại châu Phi, Nam Mỹ, vùng Caribbean, Trung Đông và Đông Nam Á. Ký sinh trùng có thể gây tổn thương gan, phổi, ruột và bàng quang.
Nguy cơ mắc phải
Những ai thường mắc phải bệnh giãn tĩnh mạch thực quản?
Tình trạng sức khỏe này là rất phổ biến và có thể ảnh hưởng đến bệnh nhân ở mọi lứa tuổi. Bạn có thể kiểm soát bệnh này bằng cách giảm thiểu các yếu tố nguy cơ. Hãy tham khảo bác sĩ để biết thêm thông tin chi tiết.
Những yếu tố nào làm tăng nguy cơ mắc bệnh giãn tĩnh mạch thực quản?
Có nhiều yếu tố làm tăng nguy cơ mắc phải bệnh này, chẳng hạn như:
- Áp lực tĩnh mạch cửa cao
- Giãn tĩnh mạch lớn
- Dấu đỏ trên tĩnh mạch
- Xơ gan nặng hoặc suy gan
- Sử dụng rượu trong thời gian dài.
Điều trị hiệu quả
Những thông tin được cung cấp không thể thay thế cho lời khuyên của các chuyên viên y tế. Hãy luôn tham khảo ý kiến bác sĩ.
Những kỹ thuật y tế nào dùng để chẩn đoán bệnh giãn tĩnh mạch thực quản?
Nếu bạn bị xơ gan, bác sĩ sẽ kiểm tra xem bạn có mắc phải bệnh giãn tĩnh mạch thực quản hay không sau khi bạn đã được chẩn đoán. Lịch trình thực hiện kiểm tra bệnh phụ thuộc vào tình trạng sức khỏe. Các cuộc kiểm tra để chẩn đoán giãn tĩnh mạch thực quản gồm:
- Nội soi. Các bác sĩ sẽ tìm kiếm các tĩnh mạch bị giãn, đo kích thước nếu tìm thấy, kiểm tra xem có các vệt đỏ và những đốm đỏ hay không vì đây là dấu hiệu chỉ ra nguy cơ chảy máu đáng kể. Bác sĩ có thể tiến hành điều trị trong khi nội soi. Cả hai máy quét CT scan bụng và siêu âm cả CT-scan bụng, siêu âm Doppler tĩnh mạch cửa và tĩnh mạch lách có thể giúp phát hiện tình trạng giãn tĩnh mạch thực quản.
- Nội soi viên nan. Đây là phương án khả thi nếu bạn không thể hoặc không muốn thực hiện nội soi.
Những phương pháp nào dùng để điều trị giãn tĩnh mạch thực quản?
Phương pháp điều trị hạ áp trong tĩnh mạch cửa có thể làm giảm nguy cơ chảy máu do vỡ giãn tĩnh mạch thực quản. Phương pháp điều trị có thể bao gồm:
- Bác sĩ có thể cho bạn sử dụng một loại thuốc huyết áp được gọi là thuốc chẹn thụ thể beta để giảm áp lực trong các tĩnh mạch cửa. Những thuốc này bao gồm propranolol (Inderal®, Innopran®) và nadolol (Corgard®).
- Nếu giãn tĩnh mạch thực quản có nguy cơ cao bị chảy máu, bác sĩ có thể đề nghị thắt vòng thun. Các bác sĩ sẽ nội soi và bọc các búi thực quản bị giãn bằng thun cao su, phương pháp này sẽ thắt mạch máu lại để ngăn chảy máu. Tuy nhiên, thắt thun tĩnh mạch thực quản có một tỷ lệ nhỏ biến chứng như gây ra sẹo ở thực quản.
Nếu bạn đang chảy máu thì phải ngăn chảy máu cấp càng sớm càng tốt. Chảy máu phải được kiểm soát một cách nhanh chóng để ngăn sốc và tử vong bằng các phương pháp sau:
- Sử dụng vòng thun để thắt tĩnh mạch chảy máu.
- Các loại thuốc để làm chậm lưu lượng máu vào tĩnh mạch cửa. Một loại thuốc được gọi là octreotide (Sandostatin®) thường được sử dụng cùng với nội soi để làm chậm dòng chảy của máu từ cơ quan nội tạng về tĩnh mạch cửa. Thuốc thường được sử dụng liên tục trong 5 ngày sau khi chảy máu.
- Chuyển lưu lượng máu từ tĩnh mạch cửa. Bác sĩ có thể đề nghị thực hiện thông cửa chủ trong gan qua tĩnh mạch cảnh (TIPS) khi tất cả các phương pháp điều trị khác đã thất bại hoặc có thể xem đây là một biện pháp tạm thời nếu bạn đang chờ được ghép gan.
- Bồi hoàn thể tích máu. Bạn có thể được truyền máu và các yếu tố đông máu để cầm máu.
- Ngăn ngừa nhiễm trùng. Bạn có nguy cơ nhiễm trùng khi chảy máu nên sẽ được chỉ định sử dụng một loại kháng sinh để ngăn ngừa nhiễm trùng.
- Ghép gan. Ghép gan là phương án điều trị khả thi nếu bạn bị bệnh gan nặng hoặc bị chảy máu do giãn tĩnh mạch thực quản tái phát. Ghép gan thường thành công nhưng số lượng người đang chờ gan hiến thì quá nhiều so với số lượng gan hiện có.
Chế độ sinh hoạt phù hợp
Những thói quen sinh hoạt nào giúp bạn hạn chế diễn tiến của bệnh giãn tĩnh mạch thực quản?
Bạn sẽ có thể kiểm soát bệnh này nếu áp dụng các biện pháp sau:
- Không được uống rượu. Bác sĩ thường khuyên những người bị bệnh gan ngừng uống rượu, vì gan sẽ phải xử lý chất cồn. Uống rượu có thể gây ảnh hưởng xấu đến gan đã bị tổn thương.
- Có chế độ ăn uống lành mạnh. Bạn hãy chọn chế độ ăn uống nhiều rau quả và trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và các nguồn protein nạc, giảm lượng mỡ và thức ăn chiên xào.
- Duy trì một trọng lượng khỏe mạnh. Một lượng lớn chất béo dư thừa trong cơ thể có thể gây tổn hại gan. Béo phì có liên quan đến nguy cơ biến chứng của xơ gan. Bạn hãy tích cực giảm cân nếu bị béo phì hoặc thừa cân.
- Sử dụng hóa chất tiết kiệm và cẩn thận. Bạn hãy thực hiện theo các hướng dẫn khi dùng hóa chất gia dụng, chẳng hạn như chất tẩy và thuốc xịt côn trùng. Nếu bạn làm việc trong môi trường nhiều hóa chất, hãy tuân theo các biện pháp phòng ngừa an toàn. Gan phải xử lý và loại bỏ các độc tố ra khỏi cơ thể nên bạn hãy hỗ trợ gan bằng cách hạn chế lượng chất độc mà mình hít phải.
- Giảm nguy cơ viêm gan. Bạn hãy bảo vệ bản thân bằng cách kiêng quan hệ tình dục hoặc sử dụng bao cao su nếu bạn có quan hệ tình dục. Hãy hỏi bác sĩ xem bạn có nên tiêm chủng ngừa viêm gan B và viêm gan A hay không.
Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn phương pháp hỗ trợ điều trị tốt nhất.
DocSachHay.net chỉ đưa ra thông tin tham khảo không đưa ra các lời khuyên, chẩn đoán hay các phương pháp điều trị y khoa.
