The Fine Art Of Small Talk
Chương 5: Tạo đề tài trò chuyện

Bạn đã mỉm cười, giao tiếp bằng mắt, tìm được người dễ tiếp cận, giới thiệu tên mình và gọi tên của họ. Vậy còn điều gì để bạn hỏi tiếp nữa không? Còn vô số thứ bạn có thể hỏi! Đừng lo sợ – đây mới là lúc có rất nhiều điều thú vị. Nếu như bạn là người nhút nhát, bạn sẽ cảm thấy rất thích thú với phần này. Vì nhiệm vụ của bạn là làm cho người trò chuyện với bạn nói về bản thân họ. Đa số mọi người thường thích nói về bản thân nếu như bạn cho họ cơ hội. Đây là một trong những cách không cần phải động não nhiều để bắt đầu một cuộc trò chuyện thành công.

Nghệ thuật hỏi chuyện

Bằng cách đưa ra những câu hỏi mở, bạn khiến cho người nói chuyện cùng có cơ hội bộc lộ bản thân nhiều hay ít tùy thuộc vào họ. Với những câu hỏi này, bạn không thể chỉ đơn giản trả lời có hay không nhưng nó cũng không đặt ra những yêu cầu bắt buộc. Đối tác sẽ cởi mở tùy từng mức độ để trò chuyện với bạn. Những câu hỏi mở sẽ rất có tác dụng đối với đồng sự, trẻ em, hàng xóm, họ hàng, đồng nghiệp cùng ngành nghề, bạn bè và những người lần đầu quen biết. Bí quyết áp dụng thành công những câu hỏi gợi mở là lựa ra câu hỏi phù hợp và sau đó tiếp tục đưa ra những câu hỏi khác nếu cần.

Ví dụ như ta có thể thử nghiệm trò chuyện với một trong những đối tượng được cho là khó bắt chuyện nhất: những đứa trẻ đang tuổi đến trường. Đây là những đối tượng rất khó trò chuyện và rất mâu thuẫn khi trò chuyện với chúng. Tuy nhiên, vì chúng là trẻ con, tôi đã tận dụng lợi thế đó để rèn luyện kỹ năng trò chuyện của mình với chính hai đứa con tôi. Và tôi biết mình vẫn còn đủ nhạy bén để lôi kéo chúng vào những cuộc trò chuyện { nghĩa.

Tan học về, khi các con tôi bước vào cửa, tôi hỏi: Hôm nay ở trường thế nào? Ngay lập tức tôi được đáp lại: Tốt ạ. Thay vì coi đó là câu trả lời kết thúc của cuộc trò chuyện, tôi hỏi tiếp một câu khác. Tôi hỏi: Hôm nay ở trường con thích gì? Bọn trẻ thường nói: Con không biết. Tôi nhìn thẳng vào mắt chúng và hỏi: Thật không con, hãy nói cho mẹ biết môn học nào hôm nay con thích? Thằng bé bèn suy nghĩ chốc lát. Cuối cùng nó trả lời: Môn khoa học thường thức. Tôi hỏi tiếp: Con thích môn khoa học thường thức ở điểm nào? Nó liền mô tả một cách sinh động những thí nghiệm đã thực hiện và chúng tôi cứ thế trò chuyện. Bí quyết là bạn phải biết gợi mở và tỏ ra quan tâm chân thành.

Những câu hỏi gợi mở

Hãy mô tả cho tôi…

Hãy kể cho tôi nghe…

Làm cách nào mà anh/chị…?

Theo anh/chị thì chuyện đó như thế nào? Điều gì đã khiến anh/chị…?

Tại sao?

Khai thác cuộc trò chuyện sâu hơn

Mỗi sáng thứ Hai tại các văn phòng trên khắp nước Mỹ, người ta đều hỏi thăm nhau: Kz nghỉ cuối tuần của anh vui chứ? Câu hỏi này luôn luôn nhận được câu trả lời là: Tốt. Còn anh thì sao? Trước khi kịp nghe câu trả lời tiếp theo, bạn đã đi ra chỗ khác mất rồi. Vậy thông điệp ở đây là gì? Thậm chí bạn còn chẳng thèm quan tâm. Đó chỉ là cách chào hỏi thông thường hàng ngày. Ví dụ như: Kz nghỉ của anh thế nào? Công việc của anh thế nào? Anh có khỏe không? Công việc thế nào? Dạo này anh thế nào? Đây là những cách chào hỏi thông thường khác nhau. Hầu hết mọi người sẽ hiểu đây là những cách khác nhau để chào hỏi chứ không phải một câu hỏi tìm kiếm thông tin chân thành. Ở hầu hết tất cả các quốc gia khác thì việc hỏi, Anh/chị có khỏe không? Chỉ có { nghĩa đơn giản là Anh/chị có khỏe không? Có thể sẽ rất mất lịch sự nếu như hỏi câu đó và không đợi nghe cho hết câu trả lời.

Đa số cuộc trò chuyện thường kết thúc mau chóng sau mấy câu chào hỏi qua loa. Tôi thường hỏi chồng mình, anh Steve: Ngày hôm nay anh thế nào? Anh ấy trả lời: Tuyệt. Cuộc trò chuyện kết thúc ngay tại đó không phải vì không có gì để nói thêm mà do không có ai duy trì cuộc trò chuyện đó. Chồng của tôi sẽ không nghĩ rằng tôi thực sự quan tâm đến ngày hôm nay của anh ấy diễn ra thế nào nếu như tôi không hỏi thêm một số câu khác. Tôi gợi chuyện bằng câu hỏi: Có gì mà tuyệt thế? Có chuyện gì xảy ra với anh ngày hôm nay thế?

Đoạn đối thoại dưới đây minh họa cho một cuộc nói chuyện gợi mở:

Debra: Chào Jon, hôm nay anh khỏe chứ?

Jon: Tôi đang hơi buồn.

Debra: Ồ Jon à, hãy tươi tỉnh lên nào!

Jon: Tôi nghĩ là tôi có thể bị sa thải!

Debra: Còn rất nhiều công việc tốt khác nữa mà.

Jon: Chị có nghĩ là tôi nên tìm ngay một công việc khác không?

Debra: Nếu như không chịu nhúc nhích anh sẽ chết cóng ngoài trời, và có lẽ anh thậm chí còn không kiếm được gì mang về nhà lẫn sống sót nổi nữa ấy chứ. Liệu một kết cục như vậy có hay ho không?

Jon: Vậy thì tốt nhất nên làm thế nào nhỉ? Liệu tìm các mẩu rao vặt trên tờ Chủ nhật có được không?

Debra: Chắc chắn là được. Hãy nắm đằng chuôi. Hãy thẳng tiến và đối mặt với nó. Anh không phải một đứa trẻ lạc trong rừng và cũng không thể trẻ lại được nữa. Nếu tiến lên anh có thể gặp được nhiều cơ hội khác.

Bất kz khi nào bắt đầu một cuộc hội thoại bằng một câu hỏi, hãy sẵn sàng để hỏi kỹ hơn nữa để chứng tỏ cho đối tác thấy bạn rất thích thú lắng nghe. Khai thác thông tin sâu hơn chứng tỏ bạn đang rất chân thành nghe họ trả lời và sẵn sàng bỏ nhiều thời gian để nghe họ nói. Dưới đây là một vài gợi { :

Kz nghỉ hè của anh tốt chứ ? Tuyệt vời. Anh có làm gì đặc biệt trong thời gian nghỉ không ?

Kz nghỉ của anh tốt chứ ? Khá tuyệt. Anh đã làm những gì ?

Kz nghỉ cuối tuần của anh thế nào ? Tốt. Anh đã làm gì trong thời gian nghỉ vậy ?

Tôi đã đi xem buổi trình diễn đó tại trung tâm Civic. Thật à ? Anh quan tâm đến… ?

Tôi chưa bao giờ được nghe nói đến nó. Anh có thể kể thêm được không ?

Anh có làm gì giải trí không ?

Anh thường làm gì trong kz nghỉ cuối tuần ? Bằng những câu hỏi phù hợp, cuộc trò chuyện với đồng sự về kz nghỉ cuối tuần có thể kéo dài trong suốt thời gian uống cà phê. Bí quyết là hãy tỏ ra thực sự quan tâm đến những gì người khác nói và mong muốn chân thành được nghe câu trả lời. Vì vậy, khi bạn im lặng cũng không có nghĩa là bạn đang thụ động. Bạn cần phải tham gia tích cực vào cuộc trò chuyện.

Tuy nhiên, giả sử khi bạn gọi cho khách hàng hay sếp của mình và cuộc trò chuyện về kz nghỉ cuối tuần như sau :

Kz nghỉ cuối tuần của anh như thế nào ? Tuyệt vời. Kể cho tôi nghe chứ ?

Ồ, chúng tôi đã dành thời gian để chăm sóc khu vườn. Đó là về kz nghỉ cuối tuần.

Còn giờ là về bản đề xuất.

Lúc này bạn nên nhận ra rằng người đó đang muốn quay về đề tài công việc. Đó là dấu hiệu đối tác không muốn nói chuyện vào lúc này. Hãy tôn trọng { muốn đó và quay về đề tài công việc.

Dưới đây là một vài ví dụ để khai thác sâu hơn vào cuộc trò chuyện : Bạn hỏi : Dạo này bạn thế nào ? Và được trả lời : Dạo này tôi bận. Những câu hỏi tiếp theo có thể là : Bận như thế thì anh/chị đã thu xếp công việc như thế nào ? Có việc gì khiến anh/chị bận thế ? Hãy kể cho tôi nghe một ngày bận rộn của anh/chị ? Anh/chị có thích bận rộn không ? Liệu có phải anh/chị bận rộn quanh năm không ? Có lúc nào trong đời anh/chị không bận rộn thế không ?

Hoặc bạn hỏi : Thời tiết kiểu này chán quá phải không ? và được trả lời là : Chắc chắn là chán rồi. Bạn có thể hỏi tiếp : Ở khu vực này thời tiết có thể tồi tệ đến mức nào ? Theo anh thời tiết thế nào là l{ tưởng ? Thời tiết xấu ảnh hưởng đến anh như thế nào ? Anh đã sống ở nơi nào mà thời tiết xấu như thế này chưa ? Điều gì đã mang anh đến đây ?

Tôi có dịp nghe một giám đốc của một công ty hàng không lớn nói về lợi ích của việc khai thác sâu trong cuộc trò chuyện. Anh ta đề cập đến chuyện đã gửi e-mail hỏi thăm một đồng nghiệp nhân dịp được đề bạt như thế nào. Công việc mới tốt chứ ? Cô ấy trả lời : Cũng khá ổn. Thay vì hài lòng với câu trả lời ngắn gọn đó, anh ấy viết thư lại như sau : Tôi thực sự rất tò mò… làm thế nào chị lại được đề bạt vậy ? Và kết quả là anh ấy nhận được một e-mail trả lời cụ thể về những khó khăn và thử thách của chức vụ mới như thế nào.

Tất nhiên việc đưa ra những câu hỏi ngỏ đối với những người mình đã biết bao giờ cũng dễ hơn là với những người vừa gặp gỡ. Hãy thận trọng khi gặp gỡ những người mới : Đưa ra các câu hỏi quá khó sẽ đặt người bị hỏi vào tình thế khó xử. Cũng tương tự như thế, đôi khi bạn đặt ra những câu hỏi bỏ ngỏ nhưng những câu hỏi đó thực ra lại chỉ cần trả lời bằng một vài từ ngắn gọn. Sau đây là một số cách đưa ra câu hỏi mới dựa trên cơ sở nhưng câu hay thường hỏi :

Thay vì hỏi :

Bạn đã lập gia đình chưa ?
Bạn kiếm sống bằng nghề gì ?

Bạn có con chưa ?

Sở thích của bạn là gì ?

Kz nghỉ cuối tuần vừa rồi của bạn thế nào ?

Hãy hỏi :

Hãy kể cho tôi về gia đình bạn.

Hãy kể cho tô về công việc/nghề của bạn ?

Hãy kể cho tôi về gia đình bạn ?

Hãy kể cho tôi về các sở thích của bạn ?

Điều gì thú vị nhất trong kz nghỉ cuối tuần của bạn ? Chuyện gì đã diễn ra trong kz nghỉ cuối tuần của bạn vậy ?

Khi bạn cần hòa đồng trong môi trường ngành nghề của mình hay cần đi ăn trưa với khách hàng, hãy trang bị cho mình một vài câu hỏi liên quan đến ngành nghề đó để hỏi. Tất nhiên mục đích của chúng ta không phải là bắt buộc phải hỏi một trong số những câu đó mà là chuẩn bị sẵn một số câu để cảm thấy sẵn sàng, bình tĩnh và tự tin.

Thông tin miễn phí cho cuộc trò chuyện

Nếu bạn là một người tinh {, bạn sẽ phát hiện ra những đám đông tụ tập trò chuyện sẽ là nguồn cung cấp dồi dào thông tin miễn phí để bạn có thể duy trì đối thoại. Những nguồn thông tin miễn phí này bao gồm :

Các câu trả lời cho những câu gợi chuyện. Khi bạn hỏi về gia đình hay công việc của người khác, bạn sẽ thu thập thêm được những thông tin để cuộc nói chuyện được duy trì lâu hơn. Giả sử, bạn hỏi tôi : Debra này, công việc của chị tại phòng kế hoạch sản phẩm AT&T như thế nào ? Và tôi trả lời : Tôi từng làm việc tại phòng nghiên cứu phát triển ở Buffalo, New York quê tôi và tôi không thích công việc đó. Tôi không thích làm kỹ sư – Họ thậm chí còn không cấp dụng cụ bảo hộ lao động bỏ túi cho phụ nữ ! Vì vậy tôi đã yêu cầu được chuyển đi đâu cũng được. Họ đã chuyển tôi đến Denver để làm việc tại phòng kế hoạch sản phẩm. Tôi đã đưa ra rất nhiều thông tin miễn phí như : Tôi đến từ Buffalo, tôi đã từng làm tại phòng nghiên cứu và phát triển, và tôi không thích làm nghề kỹ sư. Bạn có thể lựa chọn một trong bất kz thông tin miễn phí nào kể trên để hỏi sâu thêm về những điều mà mình quan tâm nhất. Bạn có thể làm cho cuộc trò chuyện thuận lợi hơn bằng cách hỏi một trong vô số những câu đại loại như :

Mùa đông ở Buffalo có lạnh kinh khủng như người ta vẫn hay nói không ?

Sao chị lại không thích nghề kỹ sư ?

Nếu như người ta cấp đồ bảo hộ lao động bỏ túi cho phụ nữ, liệu chị có thay đổi nghề nghiệp không ?

Làm việc tại phòng nghiên cứu và phát triển của AT&T thì như thế nào nhỉ ?

Chị đã học bằng kỹ sư ở đâu vậy ?

Về hình thức bên ngoài. Phù hiệu cài ve áo và trang sức : Người đàn ông đứng xếp hàng sau tôi tại hiệu bánh có cài phù hiệu ở ve áo. Tôi đã hỏi và biết rằng anh ta là thành viên của câu lạc bộ Nghề nghiệp và Hòa bình thế giới của địa phương. Từ khởi đầu không lấy gì làm hay ho đó, chúng tôi đã có một cuộc trò chuyện hết sức thú vị. Tôi cũng chia sẻ với anh ta là tôi cũng từng là thành viên của câu lạc bộ đó.

Đồ trang sức hay những logo khác trên quần áo, phụ kiện, chai nước, bìa

kẹp file là những chất liệu có thể được sử dụng để mở đầu câu chuyện.

Những câu hỏi an toàn có thể sử dụng trong mọi ngành nghề kinh doanh

Bạn đã khởi đầu sự nghiệp kinh doanh như thế nào ?

Làm thế nào anh có { tưởng này ?

Bạn cảm thấy hứng thú với việc…(ngành nghề kinh doanh, công việc, lĩnh vực) ?

Điều gì đã xảy ra trước tiên ?

Bạn thích công việc của mình ở điểm nào nhất ?

Điều gì làm công ty của bạn khác biệt trong cuộc cạnh tranh này ?

Hãy kể cho tôi nghe một vài khó khăn, thách thức trong nghề nghiệp của bạn. Xu hướng trong ngành của bạn là gì ?

Bạn thấy cách nào hiệu quả nhất để phát triển công việc kinh doanh của mình ?

Hãy kể cho tôi nghe về kinh nghiệm đáng giá nhất của bạn ?

Lời khuyên bạn dành cho những người mới bắt đầu kinh doanh cùng ngành nghề với mình là gì ?

Nếu có một việc mà bạn chắc chắn thành công, bạn sẽ làm gì ?

Có những thay đổi quan trọng nào đối với bạn kể từ khi bắt đầu công việc này ?

Tình huống khó xử nhất mà bạn gặp phải trong công việc là gì ?

Internet có tác động như thế nào đối với việc kinh doanh của bạn ? Và công việc của bạn nói chung ?

Hãy quan sát một kiểu tóc mới, một quyển sách, tạp chí, một bức vẽ của trẻ con, một vai diễn hay một hình đúc trên khúc cây. Có một số lựa chọn sau đây :

Hình như anh là fan hâm mộ của đôi Denver Broncos. Anh nghĩ thế nào về mùa thi đấu này của họ ?

Tôi thấy anh đang mặc chiếc áo của Hard Rocks Cà phê. Anh đã từng đến đó rồi à ? Anh nghĩ sao về quán đó ?

Tôi thấy anh thi đấu trong giải Race for the Cure, ngoài ra anh còn thi đấu cho những giải nào khác nữa ?

Trang trí nhà cửa, văn phòng cũng là những đề tài nhỏ để bắt đầu câu chuyện :

Một tấm bằng treo trên tường đã cho bạn gợi { để mở đầu câu chuyện :

Điều gì khiến anh/chị chọn theo học Đại học Michigan ?

Hình ảnh, đồ vật hay các bức ảnh trưng bày là những gợi { để mở đầu câu chuyện : Chắc hẳn anh phải thích chơi golf lắm – hãy kể cho tôi nghe anh đoạt chiếc cúp này thế nào đi.

Ồ, thật là một tác phẩm độc đáo. Hãy kể cho tôi về nó được không ?

Hãy kể cho tôi nghe về tấm ảnh này. Anh/chị chụp cùng ai vậy ?

Địa điểm và hoàn cảnh. Địa điểm và hoàn cảnh của một sự kiện sẽ cho bạn biết vô số những thông tin miễn phí. Tại một đám cưới : Tôi là bạn cùng phòng hồi học đại học của cô dâu. Anh/chị là thế nào với họ? Tại một cuộc hội thảo hay hội nghị, chỉ cần hỏi : Điều gì khiến anh/chị đến dự hội thảo này ? cũng là một cách đơn giản và nhẹ nhàng để bắt đầu câu chuyện.

Khi vừa giảng xong cho một buổi hội thảo, tôi đi cùng thang máy với một người đàn ông xuống sảnh. Tôi không hay bắt chuyện trong thang máy bởi thời gian có hạn, nhưng tôi chợt thu nhặt được thông tin miễn phí, đó là có hai phòng hội thảo ở tầng đó. Bởi vì người đi cùng thang máy vứoi tôi không học lớp của tôi nên tôi có thể đoán ra là anh ấy đến dự một buổi hội thảo khác. Tôi hỏi anh ấy : Anh đến tham dự hội thảo à ? Anh ấy trả lời tôi là anh ấy đang tham gia hội thảo về viết sách. Hóa ra tôi đang nói chuyện với Harry MacLean, một trong những tác giả có sách bán chạy nhất đồng thời là giảng viên cho khóa học ở đây. Chúng tôi tiếp tục nói chuyện khi đã ra khỏi thang máy và bây giờ tôi đã có thêm một người bạn mới. Anh ấy thậm chí còn nhận lời diễn thuyết trong một buổi hội thảo tại câu lạc bộ sách của tôi về cuốn sách xuất bản gần đây nhất của mình, cuốn Ngày xửa ngày xưa. Một trong những l{ do tôi yêu thích những cuộc trò chuyện đó là bạn sẽ không bao giờ đoán được mình sẽ gặp ai và sẽ đi đến đâu.

Hành vi. Nếu là người biết quan sát, bạn sẽ thu nhặt được rất nhiều thông tin miễn phí từ hành vi của người khác. Cách họ viết và nói chuyện cũng sẽ có thể là gợi { để bắt chuyện. Hãy để { xem họ thuận tay trái hay không. Bạn có thể bắt chuyện : Làm mọi việc bằng tay trái có khó không nhỉ ? Bạn có gặp phiền phức gì khi sử dụng tay trái không ? Người đó có thể nói giọng địa phương. Nếu vậy, bạn có thể hỏi : Tôi thấy bạn nói giọng địa phương ? Bạn đến từ vùng nào vậy ? Điều gì đã khiến bạn đến đây ? hoặc Anh/chị nhớ gì nhất ở quê mình ? Hay Anh/chị thích nơi mới nhất ở điểm gì ?

Tôi đi đến văn phòng công ty chuyển phát nhanh FedEx vì cho rằng công ty này làm ăn rất hiệu quả. Tôi muốn vào rồi ra thật nhanh. Sự thật là tôi đang rất cần sử dụng dịch vụ của FedEx và tôi đang rất vội. Tôi cần phải gửi gấp. Tuy nhiên, khi xem cô nhân viên ở đó điền vào phiếu gửi, tôi thấy ấn tượng về nét chữ rất đẹp bằng tay trái của cô ấy. Tôi buột miệng khen. Và không may là cô ấy tưởng tôi đang bắt chuyện. Tôi đã được nghe toàn bộ câu chuyện là trước đây cô ấy đã từng là giáo viên và đã luyện chữ thật đẹp… cô ấy chuyển đến Arizona… ly hôn…tái hôn và chuyển tới Colorado. Tôi không thể giải thích cho cô ấy hiểu được là tôi đang rất bận. Và cô ấy thậm chí vẫn tiếp tục nói ngay cả khi tôi đã quay lưng đi ra cửa. Tôi gọi điều này là bắt chuyện không chủ đích từ trước. Điều này cho thấy chỉ cần sự quan tâm rất nhỏ nhặt đến người khác cũng đã có thể làm cho một cuộc hội thoại bắt đầu. Thậm chí đôi khi đây lại là cuộc độc thoại !

Thực hành đến khi nhuần nhuyễn

Bây giờ bạn có thể đã trở thành một người biết cách trò chuyện, hãy thực hành những kỹ năng căn bản. Bạn có nhớ được năm câu hỏi bí quyết để sử dụng trong kinh doanh không ? Bạn có thể liệt kê nửa tá những nguồn thông tin miễn phí không ? Hãy xác định trình độ của mình đang ở mức nào. Bạn nghĩ rẳng điều gì tạo nên một cuộc hội thoại hiệu quả ?

Bạn sẽ có kỹ năng trò chuyện với người khác thành thạo tương tự như việc cải thiện bất kz một kỹ năng nào khác. Thực hành các kỹ năng này không hề khó chút nào. Môn hình học ở trường thậm chí còn khó hơn nhiều. Tất cả những điều bạn cần làm là thực hành. Từng bước, từng bước, bạn sẽ làm cho người trò chuyện với mình vói về ngày càng nhiều thứ hơn !